کامل شدن دید نوزاد و کودک امری بسیار پیچیده و پیشرفته میباشد که با تکامل چشم ها و مراکز اختصاصی مغزی و تحت فرمان ژنتیکی انجام می شود.
چند روز پس از تولد، نوزاد در جلوی نور شدید باید چشمک بزند. مردمک چشم نوزاد در موقع تولد، در مقابل نور باز و بسته می شود، اما به دلیل تنگی شدید مردمک ممکن است والدین متوجه آن نشوند.
در 6 هفتگی، نوزاد باید به نگاه والدین توجه کند و دید خودش را متوجه آن ها نماید.
در 2 یا 3 ماهگی باید اشیای رنگی را مورد توجه قرار دهد و آن ها را لمس کند.
حرکات غیر متقارن دو چشم و احساس لوچ بودن چشم ها در نوزاد، تا 4 ماهگی غیرطبیعی نیست، ولی پس از 4 ماهگی اگر چشم انحراف داشته باشد، قطعا غیر طبیعی بوده و باید به چشم پزشک متخصص ارجاع کرد.
عدم توجه به والدین در چند هفتگی و مالش شدید چشم ها با دست، علایم عدم دید طبیعی در نوزاد است و باید به آن توجه خاص کرده و به چشم پزشک مراجعه کرد.
اولین نکته این است نوزاد به موقع دنیا آمده یا نارس است چون نوزادان نارس تنفس مناسبی ندارند و باید اکسیژن بگیرند در دستگاه های اکسیژن گذاشته می شوند و همین امر سبب می شود به ضایعات شبکیه در اثر نارس بودن شبکیه مبتلا شوند. زیرا اکسیژن زیاد می تواند سبب رشد عروق نابه جا در شبکیه شود. این عروق نابه جا می تواند خون ریزی و حتی نوزاد را به نابینایی مبتلا کند. پس هر نوزادی که نارس به دنیا آمده باید حتما پس از اکسیژن درمانی توسط متخصص چشم پزشک در همان ماه اول زندگی مورد معاینه قرار بگیرد. زیرا با تشخیص سریع و به موقع این ضایعات به راحتی با لیزردرمانی سرپایی قابل پیشگیری است.
اما اگر ادامه پیدا کند شایئ منجر به خون ریزی شبکیه شود که بیشتر برای درمان، جراحی سنگینی لازم است که با این حال نتیجه کار باز خیلی خوشایند نیست و کم بینایی زیادی خواهیم داشت.
مردمک چشم نوزاد رنگ عادی ندارد در حالت عادی زمانی که به مردمک چشم نگاه می کنیم مردمک باید کاملا مشکی باشد. اما اگر داخل آن سفیدی یا بازتاب نوری غیرعادی دیده شود نشان دهنده یکی از ناراحتی های چشمی یا نوعی تومور بدخیم چشمی است که باید حتما توسط چشم پزشک مورد بررسی و معاینه قرار بگیرد.
یک علامت مهم دیگر در نوزادان، لک قرنیه است. حتی جنینی که در رحم مادر قرار دارد ممکن است در اثر بیماری های جنینی دچار لک قرنیه شود لک قرنیه به راحتی توسط والدین قابل تشخیص است. یک لک سفید وشیری رنگ که روی قرنیه چشم ایجاد می شود و والدین به محض دیدن آن می توانند نوزادشان را نزد چشم پزشک ببرند. علت ایجاد آن هم عفونت های قرنیه در داخل رحم است.
بزرگ شدن قرنیه نشان دهنده ابتلای نوزاد به آب سیاه و کوچکی آن هم دلیلی برای نابینایی است.
مشکلی بنام نیستاگموس شاید در نوزادی رخ دهد. در این اختلال چشم ها حرکاتی به چپ و راست، حرکات دورانی و یا حرکات نامنظمی دارند. دلیل این اختلال شاید ضعف بینایی، وجود نقص در مسیر عصبی از چشم به مغز و یا آلبینیسم (کمبود رنگدانه ها) باشد. نیستاگموس ممکن است ارثی هم باشد. نوزادانی که نیستاگموس دارند ممکن است دید طبیعی و یا ضعیف داشته باشند اگر نیستاگموس تا بعد از 3 ماهگی باقی بماند نوزاد باید مورد معاینه قرار گیرد.
در مجموع باید گفت که 3 تا 4 ماه اول زندگی زمان بسیار مهمی از نظر تکامل بینایی است و توجه والدین و مراجعه به موقع به چشم پزشک نقش تعیین کننده ای در بینایی کودک خواهد داشت.
ممکن است در ساعات اولیه تولد، چشم های نوزاد بسته باشد. بهتر است هرگز به زور چشم های نوزاد را از هم باز نکنید و بگذارید این کار به طور طبیعی صورت پذیرد. اما یک راه وجود دارد که می توان نوزاد را وادار کرد، که چشم هایش را باز کند و آن این است که او را به آرامی بالا نگه دارید و او را به طرف جلو و عقب تکان دهید.
پف آلودگی و لکه سرخ در چشم ها
ورم صورت، ناشی از فشار های وارده در هنگام عبور از کانال زایمان است و به همین دلیل چشم ها پف آلود شده و سبب می شود که نوزاد قادر نباشد که چشم هایش را مستقیما باز کند. فشار وارده می تواند، سبب پارگی عروق وریدی چشم ها شده و در سفیدی چشم نوزاد، لکه های قرمزی به شکل حلقه ای یا خطی ایجاد کند. این لکه ها کاملا طبیعی بوده و بعد از چند هفته از بین می روند و نیاز به درمان ندارند.
این مشکل، ناشی از ترشح زرد رنگی از چشم ها می باشد. مشکل شایعی میباشد و مسئله جدی نمی باشد، اما نیاز به درمان بوسیله ی پزشک دارد.