جداشدگی (پارگی) پرده شبکیه – Retinal Detachment

شبکیه یک بافت عصبی حساس به نور میباشد که به شکل یک لایه نازک در درون بخش خلفی کره چشم جای گرفته است و نور را به پیام های عصبی تبدیل کرده به مغز می فرستد. پس شبکیه یک نقش بسیار اساسی در فرایند بینایی دارد.
پرده شبکیه اکثرا اکسیژن و مواد مصرفی خود را از یک لایه عروقی به اسم مشیمیه (کوروئید) میگیرد که دور تا دور شبکیه را احاطه کرده است. هر گاه ارتباط شبکیه با مشیمیه زیرین قطع شود به خاطر کمبود اکسیژن و مواد غذایی ابتدا شبکیه کارکرد خود را از دست می دهد و فرد دچار مشکل بینایی می شود، به علاوه اگر این وضعیت طول بکشد بافت های شبکیه به کم کم می میرند یا اصطلاحاً دچار نکروز می شوند که یک وضعیت غیر قابل برگشت میباشد. به همین دلیل جدا شدگی پرده شبکیه یک اورژانس چشم پزشکی تلقی می گردد.

سوراخ شبکیه (Retinal tear)

سوراخ شبکیه بیشتر در اثر کشش ناگهانی قسمتی از شبکیه ایجاد می شود. کره چشم به شکل طبیعی بوسیله ی ماده ژله مانندی به اسم زجاجیه پر شده است. در سنین کودکی و جوانی زجاجیه قوام تقریبا زیادی مثل سفیده تخم مرغ دارد و در نتیجه تحرک زیادی ندارد و با فشاری که در درون به شبکیه وارد می کند آن را سر جای خود، چسبیده به دیوار خارجی چشم نگه می دارد، به علاوه در سنین جوانی زجاجیه در بعضی از مناطق اتصالات محکمی به شبکیه دارد. اما به تدریج با افزایش سن زجاجیه قوام خود را از دست می دهد و حالت شل و آبکی پیدا می کند، در نتیجه هم میزان حرکت آن زیاد می شود و هم اتصال آن به شبکه سست می شود. در این صورت معمولاً بخش های عقبی زجاجیه از شبکیه جدا می شود،به این اتفاق جدا شدگی زجاجیه خلفی (posterior vitrous detachment) می گویند که حالت بسیار شایعی میباشد و در نهایت در اکثر افراد مسن اتفاق می افتد. جدا شدگی زجاجیه خلفی به خودی خود بی خطر است و فقط سبب ایجاد مگس پران (وجود یک سایه متحرک در میدان بینایی) می شود، اما گاهی اوقات در زمان جدا شدن زجاجیه از شبکیه، بخشی از شبکیه نیز کشیده می شود و یک پارگی یا سوراخ در شبکیه ایجاد می شود. از آنجا که سوراخ پرده شبکیه زمینه ساز اصلی جدا شدگی پرده شبکیه است لازم است کلیه افرادی که جدیداً مگس پران پیدا کرده اند تحت معاینه دقیق چشم پزشکی قرار گیرند تا در صورت وجود سوراخ در پرده شبکیه اقدام درمانی لازم برای آنها انجام گیرد.

علایم

▪ دیدن جرقه های نور در میدان بینایی (بویژه اگر بخشی از شبکیه تحت کشش باشد، احتمال بروز این علامت بیشتر است)
▪ دیدن اجسام شناور در جلوی چشم که ممکن است به صورت مگس پران، لکه های تاریک یا تار عنکبوت دیده شود.
▪ تغییر شکل و کج و معوج شدن اشیا مثل وقتی که فرد از پشت یک شیشه موجدار به چیزی نگاه می کند.
▪ احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم

تشخیص

تشخیص بوسیله ی چشم پزشک با معاینه شبکیه انجام می شوند. برای این منظور معمولاً لازم است مردمک با قطره های مخصوص باز شود و شبکیه با یک وسیله مخصوص به نام «افتالموسکوپ» بررسی شود. پزشک در این معاینه با بررسی محل و اندازه و نوع جدا شدگی شبکیه در مورد روش درمانی مناسب تصمیم گیری می کند.
در موارد نادری که مثلاً به علت خونریزی، دیدن شبکیه با دستگاه افتالموسکوپ مقدور نباشد، سونوگرافی چشم می تواند اطلاعات مفیدی در مورد وسعت، محل و گاهی علت جدا شدگی شبکیه در اختیار پزشک قرار دهد.

پیشگیری

در صورت بروز هر گونه علامت؛ احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم، دیدن جرقه های نوری، بروز مگس پران جدید و یا افزایش تعداد مگس پران (اجسام شناور در جلوی چشم)، دیدن شبکه های تور مانند در جلوی چشم، هر نوع کاهش دید ناگهانی سریعاً برای بررسی بیشتر به چشم پزشک مراجعه نمائی